Kop Afb koppeling naar startpagina

Fusiegolven

In de jaren tachtig zijn er richting 'Ipabo-land' twee grote fusiegolven geweest: in 1984 en in 1987. Acht opleidingsscholen smolten uiteindelijk samen tot de Ipabo.

Weg naar Ipabo

De eerste fusiegolf - 1984: de Pabo ontstond

De belangrijkste factoren die tot deze fusiegolf leidden:

  • Het algemene beleidsvoornemen tot samenvoeging van de Pedagogische Academie met de Opleidingsschool voor Kleuterleidsters tot de nieuwe 'Pabo'. Deze fusie werd al in de jaren zeventig voorbereid vanwege het ook al voorgenomen samengaan van lagere en kleuterschool tot de nieuwe basisschool. De 'Pabo' werd gerealiseerd in 1984. De achterliggende filosofie was om de ontwikkeling van kinderen zo continu mogelijk te laten verlopen. Daar paste één opleiding tot leraar basisschool bij.
  • De sterke afname van het aantal nieuwe studenten, die al eind jaren zeventig inzette. Dat had enerzijds te maken met het relatief kleinere aandeel van jongeren in de totale bevolking, anderzijds met de slechte werkgelegenheid in het -toen nog- Lager Onderwijs. De P.A.'s werden leger en leger. Docenten dreigden overbodig te worden ('boventallig'), maar de meesten konden met overheidsingrepen vooralsnog binnenboord gehouden worden.

In 1984 startten de nieuwe Pabo's met bedroevend lage studentenaantallen. De sfeer was mede daardoor niet bepaald goed!

De tweede fusiegolf - 1987: Pabo's gingen samen na veel gedoe

Na de start van de nieuwe Pabo's in 1984 werd snel duidelijk dat de scholen niet zelfstandig konden blijven voortbestaan. Het aantal studenten was -veel- lager dan het wettelijke minimum van 250. Bovendien ontstond het idee dat een verdergaande fusie met andere HBO-instellingen tot een zogenaamde 'educatieve faculteit' wellicht zinnig zou kunnen zijn.

Er ontstond een 'fusieland'. Dat land was mistig en bezaaid met mijnen. Tal van kronkelpaden werden tastend begaan door vele belanghebbenden, individuen en organisaties. Zij hadden hun eigen opvattingen en belangen. Soms verenigden zij zich, dan weer stonden ze tegen over elkaar. Blokkades werden opgeworpen. Partijen verschilden in omvang: individuen tegen groepen, kleine zelfstandig blijvende pabo's tegen immer groter wordende hogescholen. Sommigen raakten de weg kwijt, anderen maakten onnavolgbare bewegingen.

  • Overlegcircuits
  • John Verhallen over fusie
  • Bestuurlijke fusie
  • X-sluit
 

Overleg werd gevoerd op allerlei fronten. VRA en KPA spraken deels mét, deels los van elkaar. Gedacht en onderzocht werden diverse mogelijkheden:

  • Samengaan met de Gemeentelijke Pabo om te komen tot één grote, zelfstandige Amsterdamse Pabo. Dat lukte uiteindelijk niet, omdat de PC Besturenraad daar tégen was.. De Gemeentelijke Pabo ging later op in de Hogeschool van Amsterdam (HvA).
  • Samengaan met de Hogeschool Holland in Diemen (nu Hogeschool Inholland), een zeer serieus overwogen mogelijkheid die tot in 1988 opengehouden werd. In deze zogenoemde 'HoHo' was de vroegere Leraren Opleiding van de 'Vrije Leergangen' ondergebracht. Op enigerlei moment was er zelfs al een stuk grond gereserveerd voor nieuwbouw, onder meer voor de aan te hechten Pabo.
  • Samengaan met andere instituten dan alleen pabo's, zoals de 'Gijsbregt Academie' (de opleiding HBO-Verpleegkunde, later opgegaan in de Hogeschool van Amsterdam, de HvA), en 'Contardo Ferrini' (Heao-opleiding, opgegaan in de Hogeschool Holland).
  • De VRA heeft enige tijd overwogen alléén samen te gaan met de Hogeschool Holland ( immers ook PC!). Bij de VRA speelde steeds de PC Besturenraad, een koepelorganisatie, een 'dirigerende' rol: het eigen christelijk karakter zou zoveel mogelijk behouden moeten blijven.

De verschillende overlegroutes liepen uiteindelijk op niets uit. Bleef over de optie tot samengaan van VRA en KPA, waaraan de PC Pabo 'Da Costa' Alkmaar (DCA) werd toegevoegd. Deze 'Da Costa' wilde aanvankelijk samengaan met RK Pabo 'De Viaan' te Bergen, maar dat ketste ook af. 'De Viaan' ging op in de Hogeschool van Alkmaar, thans ook Inholland. De 'Da Costa' werd tot een soort 'zwerfkind', een heel klein schooltje waar veel onderling ongenoegen bestond en dat voor mogelijke fusiepartners beschouwd werd als een -dure- molensteen om de nek. De PC Besturenraad wilde derhalve de 'Da Costa' samenvoegen met de VRA, en dus ook de KPA.

Medio jaren tachtig waren de drie Amsterdamse pabo's elk voor zich te klein om zelfstandig te overleven: de KPA, de VRA en de 'Bouman' (de Gemeentelijke Pabo). Konden deze drie niet samen? Probleem hierbij was de kleine PC Pabo Alkmaar: waar moest die heen? De PC Besturenraad was daarom tegen één grote Pabo Amsterdam!
John Verhallen vertelt hier iets over de fusieperikelen. John was adjunct aan de KPA, en werd in 1988 directeur van de Ipabo. Hij was in de jaren tachtig een belangrijke actor in 'fusieland'.

Interview 2009, 2:07

  Vanaf de zomer van 1986 wordt duidelijk dat het samengaan met de Hogeschool Holland vertraagd wordt en mogelijk zelfs geen doorgang zal vinden. Een fusie van VRA en KPA wordt steeds waarschijnlijker, met de DCA (Pabo Alkmaar) toegevoegd. Er worden commissies aan het werk gezet om de fusie voor te bereiden. Er zijn nog vele onzekerheden en vragen. Zoals: in welk gebouw in Amsterdam zal de nieuwe Ipabo gehuisvest worden? Wie gaan de nieuwe directie vormen? Hoe wordt het bestuur samengesteld? En heel nijpend: wat te doen met het wel heel grote personeelbestand waarvan al zeker is velen boventallig zullen zijn. Wat te doen met de financiën? In januari-februari 1987 valt de beslissing: er zal een Ipabo-bestuurlijk gevormd worden.. Daarnaast houdt men de mogelijkheid om alsnog samen te gaan met de Hogeschool Holland open.

Een overzicht:

  1986 - Zomer Het wordt duidelijk dat de fusie met de HoHo voorlopig niet doorgaat
  1987 - januari/februari

Plannen komen gereed inzake: materiële voorzieningen en Sociaal Plan HBO (het 'SBK'); de streefformatie komt op papier

  1987 - 26 februari Het voltallige personeel wordt voorgelicht over de plannen
  1987 - maart/april De boventalligen worden individueel ingelicht. De organisatie van de Ipabo begint
 

1987 - 1 juli

Bestuurlijke fusie van KPA, VRA en 'Da Costa' tot Ipabo; men houdt een samengaan met de HoHo nog steeds open
  1987 - 1 augustus Institutionele fusie: de nieuwe Ipabo-opleiding gaat van start. De afbouw begint eveneens en slokt heel veel werk op.

 

Op de tabbladen nadere informatie over aspecten van het fusieproces.