In de jaren tachtig vaardigde de overheid steeds meer regelgeving uit. Hier de belangrijkste aspecten.

• De STC-operatie (Schaalvergroting, Taakverdeling, Concentratie; 1983-1986) had als doelstellingen:
  • Schaalvergroting: vermindering van het aantal HBO-instellingen. Het minimum aantal studenten per instelling werd gesteld op 600; voor Pabo's werd met een minimum van 250 een uitzondering gemaakt - wat maar goed ook was: het merendeel van de 45 Pabo's had veel minder dan de vereiste 600!. De HBO-instellingen worden Hogescholen. (In 1983 waren er in Nederland 368 HBO-instellingen, waarvan 207 minder dan 600 studenten hadden).
  • Vergroting van de zelfstandigheid van de instellingen, inclusief autonomie op financieel gebied. De STC was echter ook een grote bezuiniging. Dit werd verder uitgewerkt in de Wet op het HBO.
  • Taakverdeling: de nieuwe hogescholen zouden niet alle studierichtingen moeten aanbieden.
  • Concentratie: de hogescholen zouden een geografisch evenwichtige verdeling over het land moeten hebben, rekening houdend met de denominatie.
  De STC-operatie was het begin van een groot, nog steeds doorgaand proces van schaalvergroting in het HBO. Later zouden de 'nieuwe' instituten uitgroeien tot grote instellingen met tienduizenden studenten.

• De HOAK-nota (Hoger Onderwijs Autonomie en Kwaliteit) ging verder. De HBO-instellingen werden nog zelfstandiger, de overheid 'stuurde op afstand'. Men vond dat de onderwijssector te groot en te complex was geworden voor een centraal bestuur. De instellingen kregen in hoge mate vrij spel. Men moest zich houden aan de vooraf bepaalde kwaliteitsnormen. De overheidscontrole viel daarbij in sterke mate terug. Hier ligt de oorzaak van de 'diplomafraude' die jaren later boven zou komen (zoals aan Inholland, 2010 en Windesheim, 2010, 2011 en later, met 'diploma-fraude' in het oog springend).

• De Wet op het HBO werd in 1986 aangenomen. Instellingen werden autonoom inzake financiën, onderwijs, personeel en huisvesting en moesten een systeem voor kwaliteitsbewaking hanteren. De overheid beperkte zich tot algemene financiering ('lump sum') en tot toetsing op resultaat achteraf. In de jaren negentig werden daartoe visitatiecommissies ingezet. Het Bevoegd Gezag van de instelling wordt Werkgever. De besturen van de instellingen vallen bijna alle onder de koepel van de HBO-raad. Deze Raad is gespreks- en onderhandelingspartner van de minister en gaat zich gaandeweg als een 'super' werkgever gedragen.
  De schaalvergroting heeft het de overheid makkelijker gemaakt bezuinigingen op te leggen, zoals terugdringen van de kosten van wachtgeld en verkorting van de verblijfsduur van de studenten. Kleine instellingen hadden het daar moeilijker mee, en dat gold zeker voor de zelfstandig gebleven Pabo's.

De bezuinigingen in het onderwijs waren zeer fors (men sprak van 'de winter van Deetman'). Enkele aspecten:

1 - De zittende docenten werden op verschillende manieren gekort.

• PA-docenten begonnen vanouds hun carrière veelal in schaal 9 en groeiden dan door naar schaal 12. Daar deden ze gemiddeld 20 tot 25 jaar over. Wie van 10 naar 11 zou gaan, bleef nu voor drie jaren op '10' staan, hetgeen een verlenging van de carrièrelijn inhield.
• De salarissen werden gekort en wel op twee additionele wijzen. Er was een algemene korting op de ambtenarensalarissen ('inhouding overheidspersoneel') van ongeveer 3 tot 6 %. Daar kwam een onderwijskorting van rond 1,5 % bovenop. Later werden deze kortingen afgebouwd, maar die afbouw duurde tot in de jaren negentig. De kortingen werken ook door in de pensioenopbouw, zodat de pensioenen lager uitpakten.

Hiernaast: de salarisspecificatie van een eerste graads docent die bijna op zijn volledige salaris stond. Let op de twee inhoudingssposten. De bedragen hakten er stevig in! Let op: het gaat hier om guldens! (Salarisadministratie Onderwijs CASO)

2 - Nieuwe docenten werden veel harder gepakt via de HOS-nota (Herziening Onderwijs Salarissen), tot stand gekomen in overleg tussen de bonden en het ministerie (1985). Eerste graads leraren kwamen vanaf nu niet verder dan schaal 10 (nu: LB), waarbij een promotie naar de hogere schaal 11 (LC) beperkt mogelijk zou zijn, met een spaarzame uitloper naar 12 (LD). Men spreekt van de 'na-Hossers'.
De Ipabo heeft nog enkele jaren nieuwe eerste graads docenten in '12' aangesteld, maar heeft dat later beperkt tot '11'. Het HBO als geheel werd nu een minder aantrekkelijk werkveld, waardoor er in toenemende mate een gebrek aan academisch geschoolde docenten ontstond.
In deze tijd werd het trouwens mogelijk docenten te benoemen die niet -volledig- bevoegd waren, maar wel -door het bestuur- bekwaam geacht werden om het onderwijs adequaat te verzorgen.

3 - Studenten kregen te maken met de Wet op de Studiefinanciering (1986) die onder meer inhield een verhoging van collegegelden en het verkorten van de studieduur. Er kwam voor studerenden tussen 18-30 jaar een basisbeurs die verschillend was voor thuiswonenden en voor uitwonenden. Daarnaast kwam een aanvullende beurs in de vorm van van een rentedragende lening. In 1988 werd de aanvullende studiebeurs -in deze vorm- afgeschaft en het collegegeld verhoogd.