Onderwijs
Secularisatie, Democratisering, Mammoetwet, P A
Vooral de tweede helft van de jaren zestig brengt grote maatschappijkritiek, doorbreking van de verzuiling, ontkerkelijking, studentenopstanden en democratisering annex medezeggenschap.
Mammoetwet (1968)
| De veelomvattende Mammoetwet veranderde de structuur van het middelbaar en hoger onderwijs. HBS, MULO en Ambachtsschool maakte plaats voor VWO, Havo, Mavo en LBO; het -zelfstandig- gymnasium bleef (na enige strijd) bestaan. Na het voortgezet onderwijs kon de leerling doorstromen naar respectievelijk Universiteit, HBO, MBO, Leerlingenstelsel, of ging werken. Doel van deze wet was een duidelijke en zinvolle doorstroming van leerlingen mogelijk te maken. |
Spotprent van de bekende tekenaar Opland op de aanvaarding van de Mammoetwet. |
Kweekschool wordt P.A.
De Mammoetwet had grote gevolgen voor de kweekschool. Deze ging Pedagogische Academie (P.A.) heten en viel nu onder de Wet op het Voortgezet Onderwijs als vorm van Hoger Beroepsonderwijs. Leerlingen werden 'studenten'.
In plaats van de drie leerkringen kwam er een andere structuur:- de eerste leerkring wordt vervangen door de Havo-top, de klassen 4 en 5.
- de tweede en de derde leerking worden samengevoegd tot één ongedeelde, driejarige opleiding. Dit is de beroepsopleiding.
- de inhoud van de eerste twee jaren van de beroepsopleiding (klassen 1 en 2) is breed opgezet, alle vakken worden onderwezen. Toegangseis: minimaal Havo. Er is geen examen meer aan het einde van het tweede jaar.
- het derde jaar krijgt verdieping. Studenten kiezen één vak uit de cluster rekenen/wiskunde - biologie - aardrijkskunde - natuurkunde - geschiedenis; en één vak uit de cluster muziek - een vak binnen de beeldende vorming - lichamelijke opvoeding. Zij werden 'specialisten' genoemd. Doel: deze studenten zouden het onderwijs in 'hun' vakken op de basisschool kunnen structureren en verbeteren.
Het onderwijs was nog steeds grotendeels vakgericht; samenwerking tussen de vakken kwam weinig voor.
Door de vooropleiding Havo ontstonden problemen met vakkennis bij de studenten, met name was dat het geval bij de exacte (bèta-)vakken. Vooral bij rekenen/wiskunde was dit een ernstig probleem, temeer door de ontwikkelingen in dit vak (Wiskobas, vanaf ongeveer 1965).
De onderwijzer en de docent waren nog steeds 'koning in eigen lokaal/vak'. Docenten begonnen echter wel contacten met collega's/vakgenoten te zoeken, lokaal en landelijk.
Troebelen
In navolging van de studentenopstanden in Parijs en Berlijn (1968) ontstond ook onrust aan -met name- de Gemeente Universiteit Amsterdam (nu: UVA). Dit culmineert in 1969 in de bezetting van het Maagdenhuis, het administratieve centrum. Ook aan de kweekscholen/P.A.'s komen studenten in beweging. Zo ontstond grote onrust aan de Bisschoppelijke Kweekschool Beverwijk. Hier brak in 1969-1970 een groot conflict uit, culminerend in een bezetting door studenten en een ontruiming door de politie. In een van de onderstaande tabbladen vertelt oud-docent Piet de Wolf daar iets over. Ook elders ontstond in pedagogische academies onrust, zoals aan de Hervormde P.A. (HPA) te Amsterdam.
Resultaat: democratisering
In de jaren 1969-1971 ontstond geleidelijk aan een meer open en democratische onderwijzersopleiding, waarbij academie- of medezeggenschapsraden werden ingesteld. Sommige docenten herkenden zich in de zelbewuste studenten, maar velen zagen er een aantasting in van hun autoriteit en autonomie.
Tevens ontstaat het besef dat de opleiding het onderwerp van wetenschappelijke studie moest worden. De onderwijskunde deed in het volgende decennium haar intrede.
Videofragmenten
Hieronder staan drie videofragmenten. Het eerste bevat oude opnamen uit 1969 waar kinderen praten over de toekomst, en vanuit hun beleving de man-vrouw rolverdeling. Op het tweede vertelt Piet de Wolf over de rellen aan de Bisschoppelijke Kweekschool in Beverwijk in 1969-1970. In het derde haalt Lex Lammen een anecdote aan over het gedrag van een hoogleraar in 'de goede oude tijd'.
- 1969 Kinderen over Toekomst
- Rellen in Beverwijk
- Lex over hoogleraar
- X - sluiten
|
Videofragment 1969; 0:54 |
Deze video bevat fragmenten uit een VARA-programma uit 1969. Hierin wordt kinderen van een zesde klas lagere school (nu: groep 8) gevraagd wat ze willen worden en hoe ze zich hun latere gezinsleven voorstellen. Detail: de -onzichtbare- interviewster is een -jonge- Hedy d'Ancona, later prominent PvdA-lid, minister, en voorvechtster van vrouwenrechten. |
In dit fragment vertelt oud-docent Piet de Wolf over de rellen aan en de bezetting van de Katholieke Pedagogische Academie Beverwijk, de vroegere Bisschoppelijke Kweekschool. Dit speelde zich vooral af in december 1969 en januari 1970. Interview 2009; 2:34 |
|
Interview 2007; 0:56 |
Lex Lammen doceerde geschiedenis aan De Voorzienigheid, Magister Vocat, de KLOS, en de Ipabo. Hij studeerde in de jaren vijftig toen de gezagsverhoudingen nog vaak autoritair konden zijn, ook aan de universiteit. In dit fragment vertelt Lex over een hoogleraar die een student tentamen afneemt. Dat gebeurde bij de hoogleraar thuis - iets dat in die tijd vaker voorkwam. Het verhaal is een mooie illustratie van de regenteske houding van docenten, die in de jaren zestig steeds meer onder druk kwam te staan. Het verzet van de studenten tegen de regenten, en hun wens tot medezeggenschap is met een verhaal als dit iets beter te begrijpen. |