1970-1984
Kees van Iersel was in deze jaren adjunct-directeur.
Examenklas 1979. Geheel rechts: pedagogiekdocent Georges Fukkink.
Lauriergracht 1984. Lopend: Gerard Tuin, docent natuurkunde. Rechts een stukje van de gecombineerde Jozef-Maria lagere school.
Ga met de muis over de foto om dit deel van de Lauriergracht
anno 2009 te zien.
Reunie: 25 jaar na het verdwijnen van 'De Voorzienigheid' kwam een aantal oud-docenten nog eens samen. Hier staan enkelen van hen bij het Theo Thijssen-museum (Eerste Leliedwarsstraat 16), vlakbij de Lauriergracht..
Henri Heuvelmans verzorde de muzieklessen aan 'Magister Vocat', de RKOK en 'De Voorzienigheid'.
Het Zusterhuis in Heemstede van de Congregatie De Voorzienigheid.
Teruggang en einde
Terugtrekking Congregatie en bestuurlijke fusie
In de loop van de jaren zeventig daalden de leerlingenaantallen aan de P.A.'s landelijk overal vrij snel, ook aan 'De Voorzienigheid'.
Het jaar 1970 was voor de school nog een hoogtepunt met een totaal van 412 leerlingen (114 Havo, 298 P.A.), bestaande uit 167 mannen en 245 vrouwen. Door ruimtegebrek moest de Havo-afdeling elders worden ondergebracht: enkele jaren in de Louis Naarstigstraat (Slotermeer) en daarna in de Falckstraat. Maar met het inzakken van het leerlingenaantal kwam de Havo-afdeling weer terug op de Gracht. Zij werd op 1 augustus 1982 opgeheven.
De Zusters hadden een steeds kleiner aandeel in en belang bij de school. Hun aantallen liepen terug. Directrice Zr Marie-José trad uit de Congregatie en in het huwelijk en zette haar taken voort als Mevrouw Marie-José Steggink-van Stijn. Zij was gehuwd met Gerard Steggink, directeur van de RK Kweekschool 'St Ludgerus' te Hilversum.
Al langer waren er gesprekken met het Bestuur van de P.A. 'Magister Vocat' om te komen tot een bestuurlijke fusie. En per 1 januari 1974 droeg Zr Afra van Mil de school over aan dit nieuwe Bestuur, de 'Stichting Katholieke Pedagogische Academies Amsterdam e.o.'. Dit was vanaf nu het Bevoegd Gezag over 'De Voorzienigheid' en 'Magister Vocat'. Voor de Congregatie was hiermee een werk van driekwart eeuw beëindigd.
Sfeer
In 75 jaar tijd was de sfeer natuurlijk sterk veranderd. De omstandigheden zijn ook volledig anders geworden.
De gemiddelde leeftijd van de leerlingen was hoger komen te liggen - vroeger begonnen 'kwekelingen' al snel na hun eigen lagere schooltijd als hulp-onderwijzers en volgden daarnaast 'normaallessen'. Die breidden zich steeds meer uit en ontwikkelden zich tot een eigen opleiding, de 'normaal-' of 'kweekschool'. Voordat leerlingen daar werden toegelaten moesten ze een vooropleiding hebben en waren dus al wat ouder.
Voor velen was de school een stuk van de wereld waar men doorgaans graag kwam, al was het maar voor de contacten. Maar de democratisering en individualisering van de jaren zeventig kwamen ook binnen op 'De Voorzienigheid'. Gezag werd niet meer vanzelfsprekend aanvaard. En met de komst van meer, jongere én kritische docenten namen soms de spanningen toe.
- Herinneringen
- Georges Fukkink
- Jan Engelen
- Lex Lammen
- X - sluiten
Een oud-studente (1967-1971) herinnert zich:
"Spijbelen om in de zon op de Dam te zitten. De nonnen die in burger mochten en ineens gingen vragen waar wij onze jurken kochten.
Nare smalle lokalen en gangen op de Lauriergracht. Er hing een naargeestige stemming. De kantine met aluminium en zwarte gekleurde wc-muren.
Het heeft jaren geduurd voor ik het besefte, maar het onderwijs dat we kregen was best ok.
Het laatste feest met Zr Theresita die ons maande zachtjes te dansen (ook weer niet té zachtjes) omdat de fundering het niet aankon."
|
Interview 2007; 1:20 |
Georges Fukkink begon als docent pedagogiek aan 'De Voorzienigheid' in 1973. Na de kweekschool (Arnhem) werkte hij onder meer aan scholen in De Meije en Hilversum. Hij studeerde daarnaast pedagogiek. In dit videofragment vertelt hij iets over de sfeer aan 'De Voorzienigheid' zoals hij die heeft ervaren. Georges hechtte aan duidelijke structuren en dito afspraken, die dan ook eerlijk moesten worden gehanteerd. |
In het eerste fragment komt aan de orde: de afzondering waarin docenten hun vakken gaven en een karakteristiek van de studenten van de jaren zeventig. Interview 2008; 1:03 (audio)
In het tweede fragment vertelt hij iets over de onderline verhoudingen, en de pogingen om begrip te kweken tussen vakdocenten, welke uiterst moeizaam waren. 1:04 (audio)
|
Jan Engelen was kloosterling van 1961-1971. Na zijn noviciaat (��n jaar) studeerde hij filosofie (1962-1965) en theologie (1965-1969, 1973). Na zijn uittreden is hij getrouwd en begon in 1971 als catecheet op 'De Voorzienigheid'. Jan was door zijn studie zeer ge�nspireerd door de hedendaagse filosofie en de joodse achtergrond van de bijbelse literatuur. Iedere student van Jan kent de nog nader uit te leggen zin: 'Wij waren slaven in Egypte en Hij heeft ons bevrijd'. Dit behoefde nadere uitleg. Want elk van die woorden moet worden uitgelegd. Wie is "Wij"? Hoezo Egypte? Wie is "Hij"? en "Bevrijding" -wat is dat?' Hiernaast staan twee geluids-fragmenten uit het interview van september 2008 waarin hij iets vertelt over de sfeer aan 'De Voorzienigheid'. Zoals vaak gebruikt hij ook hier metaforen. Jan was catecheet aan achtervolgens 'De Voorzienigheid', 'Magister Vocat', de KPA en de Ipabo tot 2007. |
|
Interview 2007; 2:00 |
Lex Lammen begon al docent geschiedenis aan 'De Voorzienigheid' in 1971. Aanvankelijk gaf hij alleen aan de Havo-top les, later ook aan de P.A.-afdeling. Hij heeft later ook geschiedenis gegeven aan 'Magister Vocat' en aan de RKOK. In dit fragment verhaalt Lex van de soms opkomende tegenstelling tussen de directrice en enkele collega's. Hij heeft toen desgevraagd een bemiddelende rol gespeeld. Daar is toen niet correct mee omgegaan. Dit voorval tekent óók de toenmalige sfeer. |
- Henri Heuvelmans
- Jos van Onna
- Toon Peters
- X-sluit
|
Interview 2011; 2:25 |
Henri Heuvelmans verzorgde al de muzieklessen aan 'Magister Vocat' (vanaf 1973) en aan de RKOK (vanaf 1978) toen hij ook muziek ging doceren aan 'De Voorzienigheid' (in 1980). Hij moest zich vaak in tal van bochten wringen om alle lessen te kunnen geven, want tussen de onderscheiden roostermakers was de afstemming vaak niet goed. Henri heeft de -grote!- cultuurverschillen tussen de drie opleidingsinstituten meegemaakt. Hier vertelt hij iets over zijn beleving van de sfeer aan 'De Voorzienigheid' |
|
Interview 2009; 1:32 |
Jos van Onna begon in 1981 desgevraagd om aan 'De Voorzienigheid' Tekenen en Handenarbeid te geven als vervanger voor Jo Langemeyer. Jos was toen nog bezig te studeren voor de eerste graad lesbevoegdheid voor beide vakken. Hij moest wel erg wennen aan de sfeer op 'De Voorzienigheid'; zijn referentiekader lag bij 'Magister Vocat'. In dit fragment vertelt hij hierover. Wanneer hij het woord 'hier' gebruikt, bedoelt hij 'Magister'. |
Toon Peters werkte als docent Nederlands aan 'De Voorzienigheid' van 1969 tot 1984, het jaar waarin de KPA ontstond. Hij gold als een streng docent. In dit fragment vertelt hij zelf over zijn relatie met de studenten. Interview 2011; 1:13 |
Onderwijs
In de jaren zeventig begon het meer fundamenteel nadenken over doelen en inrichting van het onderwijs. Vakken stonden apart van elkaar; er was weinig aandacht voor een samenhangend leerplan. Halverweg de jaren zeventig begon 'onderwijskunde' een eigen rol te spelen. Vakdocenten kregen meer oog voor de praktische uitwerking van hun vak op de lagere school: vakdidactiek werd belangrijk. Sommigen kregen behoefte aan meer substantiële samenwerking. Zo wilde men de stage herstructureren. Er waren pogingen te komen tot een algemeen leerplankader. Niet alle collega's waren hier echter van gecharmeerd, zij wilden graag 'baas in eigen vak' blijven.
- Jan Engelen
- Georges Fukkink
- Toon Peters
- X - sluiten
|
De bijdrage aan het project 'Water' was het verhaal van Noach. Een kleuter speelde daarbij de rol van 'God'.
De stage zou 'hart' van de opleiding moeten zijn / worden. |
In de jaren zeventig probeerden docenten van 'De Voorzienigheid' te komen tot vormen van samenwerking. Zo hield de school 'themaweken'. Jan Engelen vertelt daarover in de nevenstaande twee audiofragmenten. In het eerste fragment gaat het over een project 'Water'. In de jaren zeventig was aan 'De Voorzienigheid' nog een kleuterschool verbonden. In het tweede fragment vertelt Jan hoe men trachtte de stagestructuur te hervormen. Daarbij zouden docenten ook studenten zouden bezoeken die een les gaven anders dan voor het eigen vak. Jan bezocht een gymnastiekles. Pieter den Hartog was toen de docent LO. |
|
Interview 2007; 2:00 |
In dit fragment vertelt en toont Georges hoe hij het model Didactische Analyse gebruikt heeft om een algemeen leerplankader te ontwikkelen waarbinnen docenten konden samenwerken. |
|
Interview 2011; 1:07 |
Nederlands was (en is) een kernvak op de onderwijzersopleiding. In de jaren zestig en zeventig werd een hoog niveau verwacht van de eindexamen-kandidaten. Zij moesten onder meer complexe zinnen kunnen ontleden (taal- en redekundig), een behoorlijke kennis hebben van de literatuur �n teksten kunnen analyseren. Oud-docent Toon Peters vertelt iets over hoe aan 'De Voorzienigheid' het eindexamen Nederlands verliep. |
Naar het einde
Na de besturenfusie in 1974 bleef 'De Voorzienigheid' nog tien jaar een zelfstandige school, zij het met vele veranderingen.
Lex Lammen: 'Dat er nog iets van traditie in stand bleef, was te danken aan de ligging van de school - in de schaduw van het klooster - en aan het feit dat verscheidene docenten zelf oud-leerlingen van 'De Voorzienigheid' waren. Dat gold helemaal voor de directrice, mevrouw Steggink'.
Aanvankelijk zag het er nog redelijk gunstig uit voor de school. Het gebouw raakte uitgewoond en ongeschikt voor het lesgeven. Enige tijd was er nog sprake van nieuwbouw in Amstelveen. Maar tegen 1980 liep het leerlingenaantal zo snel terug dat een zelfstandig voortbestaan van de school niet langer mogelijk was. Voor het cursusjaar 1983-84 werden slechts 11 nieuwe leerlingen ingeschreven, allen dames. Het totaal aantal leerlingen was in dat jaar 43.
Bovendien werd duidelijk dat er een nieuwe lerarenopleiding basisschool zou komen, de PABO, waarbinnen de P.A. en de OK zouden samengaan. Per 1 augustus 1984 ging 'De Voorzienigheid' deel uitmaken van de geïntegreerde opleiding KPA (Katholieke Pabo Amsterdam). Het complex aan de Lauriergracht werd verlaten. Er waren toen geen Zusters meer aan de opleiding werkzaam.
In 1991 verlieten de laatste Zusters het gebouwencomplex aan de gracht, en kwam er definitief een einde aan 'Het Vaticaan van de Jordaan'.
De 'Zusters van De Voorzienigheid' hebben nog altijd een huis in Heemstede.
- Herinneringen
- Afscheid Marie-José
- X-sluiten
Herinneringen zijn emotioneel zoals blijkt uit deze 'gouwe ouwe' (audio):
|
Het grote kloostercomplex aan de Lauriergracht stond vroeger wel bekend als het 'Vaticaan van de Jordaan'. Iin de schaduw van de goede oude Westertoren! Lex Lammen schrijft in 'Contact' (het orgaan van 'De Voorzienigheid'), december 1983: 'De vertrouwde contoure, de hoge plafonds, de steile trappen - met helemaal bovenaan die ene tree, die net iets hoger was dan alle voorgaande, zoadat je niet alleen hijgend, maar ook struikelden op de bovenste verdieping belandt - het is allemaal voorbij na 1 augustus 1984'. Oud-leerling Gerard Bol (van de eerste generatie jongens, geslaagd in 1953) in Contact juni 1984: 'Met dit respect kijk ik terug op die Kweekschool. Voor twee indringers in de vrouwengemeenschap van toen was er plaats. Twee bassen tussende sopranen. De eerste twee jongens die "maatschappelijk" geholpen werden. (...) De moed van de Zusters, van de rector en van Jo (pardon, de heer) Balm om met ons te beginnen, gaf ons tegelijkertijd ook verplichtingen. (...) Ik heb het maar niet over wat ik geleerd heb aan vakken. Spaar me. Ik ben over de opvoedkunde, de psychologie, enzovoorts, al zoveel vergeten. Maar ik heb het wel over de les in medemenselijkheid. Over het respect voor je leerlingen. Daar heb ik elke dag nog wat aan ... Voorzienigheid bedankt!' |
Toen in 1984 'De Voorzienigheid' werd opgeheven, nam directrice Marie-José Steggink-van Stijn afscheid. Ze had hier een heel lange geschiedenis. In 1947 slaagde zij er als Mejuffrouw N. van Stijn voor het onderwijzersexamen. Zij heette Petronella José en werd Nel genoemd. Enkele jaren later trad ze als Zuster Marie-José in in de Congregatie.
Bij het officiële afscheid memoreerde bestuursvoorzitter Wim Kaizer de carrière van Marie-José.
Opgemerkt moet wel worden dat Marie-José bepaald niet onomstreden was, integendeel, er waren op De Voorzienigheid diverse 'kampen': voor en tegen het directiebeleid, en enkele 'neutralen'. Maar bij een toch mooi afscheid vielen verder officieel geen onvertogen woorden.
Mevrouw Marie-José Steggink-van Stijn neemt afscheid in mei 1984. Rechts achter echtgenoot, Gerard Steggink. Haal de muis over de foto om voorzitter Wim Kaizer te zien.
|
1952: begint als lerares Nederlands en Frans Zij had toen al de beschikking over de volgende onderwijspapieren: Later kwamen daar bij: 1968: zij wordt op verzoek waarnemend directrice Zij wilde graag een doctoraal halen in Nederlands met bijvak Geschiedenis, maar dat was onmogelijk met de zware baan erbij. Zij raakte overspannen en werd tijdelijk vervangen door Kees van Iersel. |
Van de school heeft Marie-José afscheid genomen tijdens een stijlvolle bijeenkomst in de Nieuwe Kerk. Een trio van het Conservatorium zorgde voor een mooi concert, en er was een wel zeer uitgebreid buffet. Een en ander was mede georganiseerd door Lex Lammen die de verbindende teksten voor zijn rekening nam. Links vooraan Pieter den Hartog, L.O.-docent en stage-coördinator. Haal de muis over de foto om het concert-trio te zien. |
 |