Veranderingen op komst

'De Voorzienigheid' groeit in de eerste jaren van dit decennium, en dat geldt voor zowel de kweekschool als de overige activiteiten van de Congregatie. Tegelijk kondigen zich vele veranderingen aan. Grote rellen als bijvoorbeeld in Beverwijk en aan de HPA Amsterdam zijn 'De Voorzienigheid' voorbij gegaan. Maar individualisering en secularisering trokken ook hier hun sporen. De leerlingen veranderden. Het onderwijs veranderde. De nonnen verruilden hun habijt voor burgerkleding of namen afscheid van de Congregatie en vaak ook van de school.

Examengroep 1964

Examengroep 1964 met in het midden Zr Paule (Corrie Spook). Zij nam begin jaren zeventig afscheid van de Congregatie en van de school.

Zr Igna Tekenles

Zr Igna Heitbrink geeft tekenles.

 

  • Gebouwen
  • Personeel_1
  • Personeel_2
  • Onderwijs
  • Secularisering
  • X - sluiten

De ULO breidde sterk uit en kreeg meer lokalen in het pand Lauriergracht nr 47. De hier gevestigde Jozefschool (lagere school voor jongens) verhuisde naar het Internaat op nr 37.

Het Internaat hield in de jaren zestig op te bestaan. Het had jarenlang in een behoefte voorzien, maar raakte nu overbodig. Jongere internen hoefden voor voortgezet onderwijs niet meer naar Amsterdam te komen omdat er nu altijd wel een ULO in de eigen omgeving aanwezig was. Oudere internen reisden liever heen en weer, of gingen op kamers wonen.

De drie grote slaapzalen op het Internaat werden verbouwd: waar eens op elke slaapzaal 33 chambrettes waren, kwamen nu zit- en slaapkamers voor acht zusters. Zij kregen daarmee een grotere privacy.

De beide lagere scholen (Mariaschool en Jozefschool) werden rond 1970 samengevoegd.

Lex Lammen: 'Eind 1962 werden een vleugel en een koffie-automaat aan het meubilair toegevoegd. De vleugel behoefde verfijnde pianistiek, de automaat slechts kwartjes. Was het een teken der tijden dat de vleugel later eenzaam en verlamd onder het toneel werd aangetroffen, doch de automaat zich in een nimmer aflatende belangstelling mocht verheugen?'

Ook bij het personeel traden veranderingen op. In 1963 namen Zr Xaveria, Zr Alfons en Rector Starrenburg afscheid van de kweekschool. Zr Paule werd voor enkele jaren naar de kweekschool in Steenwijkerwold gedirigeerd. De Congregatie bepaalde in hoge mate waar de nonnen-docenten gingen werken én bepaalde welke vakken zij diende te studeren. Zo behaalde Zr Paule eerst de akte MO-A Nederlands, en moest toen de akte Schrijven halen, alvorens MO-B Nederlands te halen.

Gevoegd bij het groeiende leerlingenaantal betekende dit dat er meer leken-docenten kwamen, waaronder Kees van Iersel en Chris Linnenbank. Zij hadden in de jaren 50 zelf op de Jongens-afdeling gezeten. Kees gaf op de kweekschool Nederlands, Chris biologie.

In dit fragment vertelt Kees van Iersel hoe hij gevraagd werd Nederlands te komen doceren aan de kweekschool. Kees zat tezamen met echtgenote en schoonmoeder op het brede balkon te genieten van de zon. Het was een mooie Pinksterdag, toen in 1963...

Interview 2010; 1:31

Personeel_Collage

Collage Personeel in de jaren zestig. Van een aantal is de naam bekend (ga over de gezichten), van anderen (nog) niet.

Zoals op de meeste kweekscholen werden ook hier de verschillende vakken grotendeels gescheiden gegeven. Elke docent was ook hier 'koning(in)' in eigen rijk. Docenten die hetzelfde vak gaven maar aan verschillende groepen, deden dat soms op andere wijze. Zr Marie-José en Zr Paule bijvoorbeeld gaven beiden Nederlands, en deden dat goed. Maar de eerste deed het systematisch, hoewel wat saai; de tweede bracht humor en een licht ironische toets.

Het ging vooral om het verwerven een brede kennisbasis, die vakgericht werd aangebracht. Zo omvatte het vak Nederlands: een grondige kennis van de grammatica en de spelling, van stijlkunde, van lezen in de verschillende vormen, van stellen, en niet te vergeten van de literatuur waarbij de leerlingen heel wat titels moesten lezen uit de verschillende historische perioden. Nederlands was immers één van de kernvakken die in de Lager Onderwijswet stonden (de vakken 'a' - lezen, 'b'- schrijven, 'c'- rekenen, 'd'- Nederlandse taal).

NuttigeHandwerken

Hierboven: een fragment uit een examenresultaat 'Nuttige Handwerken voor meisjes'. (vak 'k'). Onderwijzeressen dienden deze aantekening te behalen, onderwijzers waren daar van vrijgesteld. De nadruk lag hier zowel op vaardigheden als op de theorie van de onderdelen. Later werd dit vakgebied 'textiele werkvormen' genoemd.

Leerlingen vroegen nogal eens: waarom moeten wij dat allemaal weten? Je kunt dingen toch opzoeken? En wat doe ik met al die kennis in de praktijk?

In het fragment hiernaast vertelt Corrie Spook (Zr Paule) hoe ooit leerlingen van de 'Hoofdakte' opmerkten dat ze weliswaar veel leerden, maar niet hoe ze een school moesten leiden. En dat zou toch het doel moeten zijn, vonden ze.
Dat besef zou later wél veel duidelijker doordringen tot de 'onderwijsmakers'.

Interview 2010; 0:36

Gaandeweg werd ook voor 'De Voorzienigheid' de wereld groter. Zo maakten in juli 1965 tien docenten met 19 leerlingen van de 'hoofdakte' een reis door de DDR, het vroeger Oost-Duitsland.
Lex Lammen: 'Die belangstelling voor het Oostblok is een kenmerk van 'De Voorzienigheid' geworden, want nog verscheidene malen trok men door 'het Gordijn'. Zo werd twee maal de lange reis naar Praag gemaakt. Ook 'De Voorzienigheid' deed dus mee aan verre reizen naar het buitenland, die in de "vette jaren" '60-'70 op geen Nederlandse school ontbraken."

In de loop van de jaren zestig begonnen de nonnen ook te veranderen. Ze verruilden het habijt voor burgerkleding. Het veelal gedragen kruisje herinnerde dan nog aan de roeping.

Ook verlieten nonnen in toenemende mate het klooster, zij het doorgaans wat later dan de Broeders. Sommigen vertrokken met slaande deuren ('ze hebben me jarenlang weggehouden en van alles ontzegd'), anderen gingen in alle harmonie weg en onderhouden tot de dag van vandaag goede banden met het 'moederhuis'.

Hoe dan ook, het afscheid nemen was een proces van lange duur. De oorzaken zijn velerlei. In de jaren zestig werden oude zekerheden meer en meer betwijfeld, nam de individualisering sterk toe, en liet men zich minder gelegen liggen aan Het Gezag. Daardoor verminderde ook het blindvaren op de geloofswaarheden zoals door de Kerk verkondigd. Opvallend is dat de meeste kloosterverlaters wel trouw bleven aan wat zij als hun idealen dan wel hun roeping beschouwden, zij het dat dat niet noodzakelijk het geloof als zodanig was.

MarieJosé ca1969

Sommige uittreders verlieten ook de school, anderen bleven. Zr Marie-José werd in 1969 directrice, trad uit de Congregatie en in het huwelijk. Maar als Mevrouw Marie-José Steggink-van Stijn bleef zij op haar post.

Links: Marie-José ca. 1970.

 

Enkele uitspraken van uittreders

O "Het verlies van houvast is een bevrijding geweest".
O "Het was allemaal heel zeker. Heel prettig. Maar de zekerheid had ook iets beklemmends."
O "Het bleek een hele opgave om zonder het houvast alles zelf maar uit te zoeken."

Klik op de tabbladen voor meer informatie.

 

Docenten

  • Kees van Iersel
  • Jo Balm
  • X-sluit
Kees vI les Nederlands

Kees van Iersel begon in 1961 als docent Nederlands (na enkele jaren Nederlands op de MULO op de Lauriergracht gegeven te hebben) . Later werd hij geleidelijk aan adjunct-directeur, eerst als 'tweede adjunct' achter 'mijnheer' Jo Balm, later als 'eerste' adjunct. Kees maakte roosters en weekagenda's en andere schema's en regelde zo veel van de gewone gang van zaken.

Zijn 'alias' was 'Uw Taalmeester'.

Jo Balm Jo Balm was al vanaf de oorlog docent gymnastiek en doceerde ook aan de Jongens-afdeling. Hij was een der eerste niet-religieuze docenten. Als adjunct moest hij ook roosters maken, maar dat vond hij lastig en vervelend. Kees van Iersel nam die taak geleidelijk aan over. Rond 1970 nam 'mijnheer Balm' afscheid en werd als docente gymnastiek opgevolgd door Pieter den Hartog, die al op de Havo werkte.
Voorstellen: enkele docenten

 

1968 - Herstructurering

Met de invoering van de Mammoetwet werd de eerste leerkring omgebouwd tot Havo-top en aan de kweekschool vastgekoppeld.

Lex Lammen: 'Die kweekschool heette voortaan 'Pedagogische Academie' en werd bezocht door 'studenten' van beiderlei kunne. De vooruitgang was niet meer te stuiten. Sommige leraren gingen hun lessen zelfs 'colleges' noemen, maar verder bleven zij heel gewoon.' De school was weer -en nu definitief- gemengd geworden.

Door ruimtegebrek aan de Lauriergracht werd de Havo-top elders ondergebracht, eerst naar de Louis Naarstigstraat (Slotermeer), later vanaf 1972 in de Falckstraat.