Constant Veranderen
Na 1960 verandert de maatschappij, in steeds hoger tempo. De zuilen brokkelen af en de ontkerkelijking neemt toe. Katholieken laten zich steeds minder gelegen liggen aan uitspraken van de Kerk: van paus, bisschoppen, pastoors. Zij betwijfelen in toenemende mate de oude geloofswaarheden. De katholieke organisaties worden van buiten en van binnen aangetast. Paters gaven er de brui aan. De aanwas van Congregaties en Ordes vermindert zeer sterk, en beginnen in de loop van de zestiger jaren leeg te lopen. Klooster- en kerkgebouwen kregen een andere bestemming of verkrotten.
- Eddy de Wit over Beverwijk
- X-sluiten
|
Interview 2010; 2:03 |
Eddy de Wit volgde de onderwijzersopleiding aan de BKB (Bisschoppelijke Kweekschool Beverwijk), 1960-1965. De onrust was toen nog niet echt doorgedrongen, maar kwam wel enigszins binnen via onder meer de wijze waarop leerlingen zich opstelden. Er was toen nog een 'regent', een pater die namens de bisschop toezicht hield; en een positie had naast de directeur. Eddy vertelt hier iets over de sfeer op de school en hoe 'de andere sekse' toch sluiperwijs in beeld kwam (zo was er een uitwisseling met de meisjeskweekschool in Bergen). De BKB kwam later in het nieuws vanwege de bezetting (1969-1970), waarin docent Sprenger een rol speelde. Eddy de Wit werd later docent pedagogiek aan de christelijke KLOS en CPabo in Alkmaar, en later aan de Ipabo. |
De imposante voorzijde van de vroegere BKB (gebouwd 1906).
Boven in de gevel het bisschoppelijk wapen. (Baanstraat 72)
In 1984 verdween de kweekschool. Nu zijn er appartementen.
Veranderingen in trefwoorden
Alle factoren hangen met elkaar samen en zijn ook zelf weer complex. Dit schema is in geen enkel opzicht volledig!
| maatschappelijk | onderwijs |
|
|
Verschieten van kleur
Opvallend is dat het -in naam- verzuilde onderwijs nog lang bleef bestaan. Dit komt mogelijk door de machtspositie die confessionele partijen nog lang wisten (weten) te behouden. Maar op den duur 'verschoten' vele confessionele organisaties toch 'van kleur'.
- In de jaren zeventig gaan de grote christelijke partijen nauwer samenwerken, en in 1980 ontstaat het CDA uit een fusie van KVP, ARP en CHU.
- Omroeporganisaties verliezen hun eigen confessionele identiteit, maar handhaven zich door aanpassingen ('iedereen is welkom'). Ze gaan wel meer op elkaar lijken.
- Een groot aantal confessionele scholen, geconfronteerd met een sterk leerlingenverlies, gaat samenwerken of zelfs fuseren. Streng protestantse scholen blijven vaak wel zelfstandig, maar krijgen toch een veel meer gemengde leerlingenpopulatie. Katholieke scholen fuseren deels met protestantse tot 'oecumenische' eenheden, of fuseren met openbare tot een 'regenboogschool'. Ouders kijken minder naar de denominatie, en meer naar de kwaliteitsaspecten van de school. Scholen maken 'reclame' bijvoorbeeld door advertenties, open dagen en mooie webpagina's.
- Wanneer in de jaren tachtig het studentenaantal dramatisch afneemt, fuseren veel katholieke Pabo's met protestantse en/of met openbare. Enkele blijven zelfstandig (zoals de Katholieke Pabo Zwolle, de Kempel in Helmond). In de negentiger jaren gaat de fusiegolf verder en ontstaan de grote HBO-instituten, met veel meer richtingen dan alleen het pabo-onderwijs.
Vervagend katholiek onderwijs
Jaren '60 - Katholieke kweekscholen sloten in ijltempo hun internaten.
1966 - De bisschoppen trekken zich terug uit het toezicht op en bestuur van het onderwijs (benoemingen van catecheten, kwaliteit godsdienstonderwijs). De NKSR (Nederlandse Katholieke Scholen Raad) neemt de erkenningstaak van het katholiek onderwijs over.
1965-1970 - In deze jaren beginnen vele religieuzen de Congregaties te verlaten. Dat betekende veelal ook het verlaten van de onderwijsbetrekking. Sommigen verlieten het klooster met slaande deuren, anderen in pais en vree. Dat zo velen deze stap namen had te maken met diverse factoren: geloofsverlies (maar vaak niet van de 'idealen'), vrijheid, nieuwsgierigheid naar de buitenwereld, het zoeken naar meer ontplooiingsmogelijkheden.
1969 - De Pedagogische Academie ontstaat. Er zijn dan ongeveer 40 katholieke P.A.'s. De eerste leerkring wordt omgezet in een Havo-top, de opleiding zelf gaat drie jaar beslaan. Jaarklassen 1 en 2 vormen de basis van de beroepsopleiding (en wordt wel 'de eerste leerkring' genoemd), jaarklas 3 is het specialisatie- en verdiepingsjaar ('de tweede leerkring') en neemt eigenlijk de plaats van de 'volledige bevoegdheid' in. Men kan nu niet meer aan het einde van de tweede klas 'afstuderen'!
De katholieke opleidingen worden nu 'gemengd', jongens én meisjes!
O tempora, o mores! (Cicero)
1975 - De HBO-raad wordt opgericht, met daarbinnen een sectie 'Pedagogische Academies'.
Twee ontwikkelingen in de zeventiger jaren:
- het ontstaan van een gigantisch overlegcircuit, gericht op het samengaan van de lerarenopleidingen, in het bijzonder van P.A. en KLOS (het zogenaamde Lochemse overleg), samenhangend met het ontstaan van de basisschool;
- 1984 - de Pabo ontstaat uit fusie P.A. en KLOS. Vaak ging het om een fusie van P.A.('s) en KLOS binnen de eigen denominatie. In Amsterdam ontstaat de Katholieke Pedagogische Academie Basisonderwijs (KPA), naast de protestantse VRA.
- 1985 - de basisschool ontstaat uit samengaan van lagere en kleuterschool. Soms binnen de eigen zuil, maar vaak ook al erbuiten.
- de zeer sterke terugloop van het aantal abituriënten (zie grafiek).
Door deze ontwikkelingen zagen de Pabo's zich gedwongen tot verdere fusie. Dit spoorde met het overheidsbeleid dat voorzag in het ontstaan van grote HBO-instellingen. Na heel veel overleg en tal van omtrekkende bewegingen ontstond in 1987 de Interconfessionele Pabo (IPABO) uit KPA, VRA en de PC Pabo-Alkmaar.
In het fusiegeweld vervaagde de eigen, katholieke of anderzinse, identiteit. De omschrijvingen kregen een algemeen christelijk, of zelfs vaag humanistisch karakter. Dat is zelfs zo bij kleine zelfstandige pabo's - de geest van de tijd?
- Identiteit kleine pabo's
- De benoeming van Jan Jobse
- X-sluiten
|
|
Er zijn nu nog maar enkele kleine zelfstandige, katholieke of (inter-)confessionele Pabo's. Bijvoorbeeld de KPZ (links), ontstaan uit de vroegere meisjeskweekschool in Steenwijkerwold, die onder beheer stond van de Zusters van 'De Voorzienigheid'. Die hadden hier een zusterhuis. Ook bij deze kleine katholieke Pabo is de omschrijving van de identiteit niet écht rooms te noemen!
De Interconfessionele Pabo is ontstaan (in 1987) uit de fusie van de Katholieke Pabo Amsterdam, de PC Pabo Amsterdam ('Van Randwijk Academie'), en de PC Pabo Alkmaar. De omschrijving van de (religieuze) identiteit is lastig te vinden. Het is elk wat wils! Wellicht sluit deze omschrijving het best aan bij de Hollandse traditie!
Er zijn nu nog maar enkele kleine, zelfstandige (inter-)confessionele pabo's. Te verwachten is dat ook zij binnen afzienbare tijd ook zullen opgaan in een groter geheel.
|
Interview 2009; 1:40 |
In 1975 waren de broeders-docenten al grotendeels verdwenen van 'Magister Vocat'. Maar Broeder Angelicus Holtkamp was er nog, hij was toegevoegd (2e) adjunct-directeur. John Verhallen werd in dit jaar de eerste adjunct en zijn plaats als docent Nederlands moest worden ingevuld. Er was groot aantal sollicitanten, waaronder Jan Jobse. Die was echter van gereformeerden huize, en dat viel kennelijk niet zo goed bij Broeder Angelicus, die op zijn eigen wijze ingreep. John vertelt daar over. Dit incident is te beschouwen als een 'stuiptrekking' van vroegere tijden! |