Vóór en na de 'Mammoetwet' in 1968
Van kweekschool naar pedagogische akademie
In 1968 werd de onderwijswet, 'Mammoetwet' genoemd, ingevoerd. Het betekende een ingrijpende
wijziging van het onderwijsstelsel. De gevolgen waren groot, ook voor het opleidingsonderwijs.
Kweekscholen werden omgevormd tot 'pedagogische akademies' met 'havo-toppen' (havo klas 4 en 5). De Hervormde Kweekschool wordt de Hervormde Pedagogische Akademie..
Deze pagina over het onderwijs wordt daarom verdeeld in 'HKS-onderwijs tot 1968' en 'HPA-onderwijs na 1968'.
HKS-onderwijs tot 1968
Pedagogieklessen
Wat er in de lessen aan de orde kwam
Docentengroep 1962
Docentengroep 1962
Pedagogiek
Pedagogiek was het belangrijkste vak. Veel aandacht daarin voor theoretische opvoedkunde.
De ideeën van de pedagoog prof
M.J. Langeveld hadden veel invloed.
Volgens hem moest de opvoeding er op gericht zijn het kind te helpen mondig te worden.
Algemene didactiek kwam ook aan de orde, soms ook didactiek van enkele vakgebieden.
De stagepraktijk speelde enigszins een rol in de lessen, dit in tegenstelling tot
vaklessen, waarin het vaak niet of nauwelijks een rol speelde.
In de mediatabs: Oud-leerling Bert Cornelis, HKS leerling 1959-1964,
over de pedagogielessen en stage.
Bert Cornelis over het boek van Langeveld, gebruikt in de pedagogieklessen.
Hierin werd gepleit voor het volgen van kineren in hun eigen ontwikkeling
Bert Cornelis over de vraag of er in de lessen een relatie met de stage werd gelegd.
Mediatabs: Oud-leerling Bert Cornelis over pedagogiekboek en relatie tussen lessen en stage
De vaklessen
Docent Stronkhorst
Docent nederlands Stronkhorst
Vaklessen
De theorie van het betreffende vakgebied op middelbare schoolniveau was een belangrijk onderdeel.
In expressievakken en gymnastiek werden daarnaast praktijk oefeningen gedaan.
Vakdidactiek of aanwijzingen voor hoe het vak te geven op de lagere school was nauwelijks aan de orde.
Behoudens door een enkele docent die wel wat didaktische voorbeelden gaf.
Zo herinnert oud-leerling Bert Cornelis zich dat docent Nederlands Stronkhorst en geschiedenisdocent Kroeger handige didactische voorbeelden gaven.
Maar ondanks dat didactiek nauwelijks aan de orde kwam, konden lessen
van sommige docenten wel erg inspirerend zijn.
Zo vertelt oud-leerling Rob Woortman over de lessen nederlands van Gruppelaar.
Die spraken hem zo aan, waardoor hij zelf docent nederlands wilde worden.
En wel op de HKS omdat hij de sfeer daar heel
bijzonder vond en er van alles mogelijk was.
In de mediatabs oud-leerlingen Bert Cornelis en Rob Woortman aan het woord over
de lessen en Ruud Kruse over hoe hij gymnastiekdocent aan de HKS werd.
Ruud Kruse vertelt over hoe hij in 1962 gymnastiekdocent werd op de HKS.
En over de verbouwing van de HKS. In het gymlokaal was het erg koud.
Oud-leerling Bert Cornelis vertelt over de lessen Nederlands van docent Stronkhorst.
Zijn lessen waren interactief.
Oud-leerling Bert Cornelis vertelt over de lessen
geschiedenis die door Kroeger werden gegeven.
Daarin werden didactische voorbeelden gegeven.
En vertelt hij over de lessen geschiedenis van IJ van der Molen in de eerste leerkring.
Die zich niet hield aan de boeken,
maar zelf veel stencils maakte voor de leerlingen om te bestuderen.
Oud-leerling Rob Woortman vertelt over de lessen nederlands van docent Gruppelaar.
De lessen bevatten geen didactiek, maar waren wel zó inspirerend,
dat Rob zelf docent nederlands wilde worden.
En dan ook wel aan de HKS omdat de sfeer daar goed was en er veel mogelijk was.
Rob werd inderdaad later in 1971 leraar nederlands aan de HPA.
Mediatabs: Ruud Kruse wordt docent. Oud-leerlingen Bert Cornelis en Rob Woortman over de lessen
Het vak CMV
Klassefoto 1965
Klassefoto uit 1965
Niveau van de lessen
Scripties maken
Niveau van de lessen - Veel scripties schrijven
Kroontjespen
Kroontjespen
Oud-leerlingen Roel Kingma en Bert Cornelis vertellen over wat zij goed vonden van de lessen.
Roel vertelt een anecdotisch voorval over hoe een docent een beurt gaf.
De lessen werden voornamelijk frontaal gegeven. Zelfstandig werken door de leerlingen kwam tot
uiting in het maken van scripties.
Zie de mediatabs voor het beluisteren van de herinneringen.
Oud-leerling Roel Kingma herinnert zich de leraren die hij goed vond.
En vertelt een anecdote over hoe hij een beurt kreeg in de muziekles van Gerard van Hulst, de broer van de oud-directeur J.W.van Hulst..
Oud-leerling Bert Cornelis vond het niveau van de lessen in de 3e leerkring vrij hoog.
Oud-leerling Bert Cornelis:
De lessen waren in het algemeen frontaal.
Zelfstandig werken deed je in het maken van scripties.
Hiermee werkte je aan de eigen ontwikkeling.
Mediatabs: Roel Kingma over de leraren en een anecdote - Bert Cornelis over het niveau en de scripties
Vormingsweken
Maatschappelijke kwesties
Vormingsweken - Discussies over maatschappelijke kwesties
Er heerste een 'losse sfeer' op de kweekschool. Er werd volop gediscussieerd over wat er in
de samenleving speelde, zoals het feminisme.
Er werd een werkweek in het kader van Europese integratie in Duitsland gehouden.
Die vond plaats in 1962 op iniatief van pedagogiekdocent W. ter Horst.
De omgang tussen de docenten en leerlingen werd als goed ervaren, zeker tijdens
de vormingsweken die op "Kerk en Wereld" te Driebergen werden gehouden.
Beluister oud-leerlingen over hun ervaringen in de mediatabs.
Oud-leerling Bert Cornelis (HKS: 1959-1964) vertelt over
de sfeer op de HKS en over de omgang tussen de docenten en de leerlingen.
Met name tijdens de vormingsweken in "Kerk en Wereld' gingen
docenten en leerlingen goed met elkaar om.
Oud-leerling Bert Cornelis over de gelegenheid volop te discussiëren, zeker in het laatste leerjaar, de derde leerkring.
Oud-leerling Mario Kramer vertelt over de diversiteit van de docenten.
Pedagogiekdocent Wim ter Horst, ging zonodig met leerlingen naar buiten om
even iets uit te vechten. Letterlijk, wel te verstaan...
Mediatabs: Oud-leerlingen Bert Cornelis en Mario Kramer vertellen...
Invoering Mammoetwet
Onderwijs aan de HPA
Invoering van de Mammoetwet in 1968
Minister Cals
Jo Cals Minister van OKW
De Mammoetwet was een nieuwe wet voor het voortgezet onderwijs, ingevoerd door
Jo Cals, minister van OKW, 'Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen'.
Er ontstonden nieuwe schooltypen: mavo, havo en vwo. De eerste klassen daarvan heette de brugklas en
was voor ieder type hetzelfde. Niet alle vakken waren meer verplicht, leerlingen
konden een vakkenpakket kiezen.
Een markant detail was dat het kamerlid
Anton Roosjen die tegen de wet was en de naam 'mammoetwet' verzon,
oud-wiskundeleraar was aan de HKS van 1917-1942.
Ook de voormalige HKS-directeur
J.W.van Hulst,
destijds lid van de Eerste Kamer sprak zich kritisch uit over de wet.
De kweekschool die eerder binnen de wet voor het lager onderwijs viel werd opgesplitst in
de 'havo-top' en de onderwijzersopleiding,'pedagogische akademie' genoemd en maakten deel uit van
het voortgezet onderwijs.
De leerlingen van de pedagogische akamemie werden voortaan studenten genoemd.
De nieuwe structuur
• havo-top
• driejarige beroepsopleiding
Nieuwe structuur van de onderwijzersopleiding
De eerste leerkring van de voormalige kweekschool werd omgezet in een 'havotop',
de twee hoogste havoklassen 4 en 5
die afgesloten werd met het eindexamen die van toepassing was op alle havoscholen.
De tweede en derde leerkring werd nu de 'pedagogische akademie',
in de wandelgangen ook wel de 'beroepsopleiding' genoemd om onderscheid te maken
met de bij de pedagogische akademie 'inwonende' havo-top.
De beroepsopleiding was driejarig.
In de eerste twee leerjaren, moesten de studenten alle vakken volgen,
maar in het derde leerjaar volgden zij slechts vijf examenvakken: Pedagogiek, CMV, Nederlands, die verplicht waren
en twee vrij te kiezen specialisaties,
één uit de zaakvakken - rekenen, geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, natuurkunde en
één uit de expressievakken - tekenen, muziek, handenarbeid, textiele werkvormen, gymnastiek.
Probleem van ontbrekende vakkennis als gevolg van vakkenpakketkeuze op de vooropleiding.
Aankomende studenten voor de beroepsopleiding moesten tenminste havo-niveau hebben, dat een hoger niveau is
dan tot voordien vereiste mulo-niveau voor de kweekschool. Maar voor de havo gold ook dat niet alle vakken meer gevolgd
werden. Leerlingen hadden een keuze tussen vakkenpakketten. Hierdoor hadden aankomende studenten van een aantal vakken
nauwelijks enige kennis.
In het 3e jaar van de pedagogische akademie, waarin studenten ook een vrije keuze hadden
werd vaak dat vak gekozen, dat ook in het vakkenpakket van de vooropleiding zat.
Hierdoor rees het probleem dat afgestudeerden van een aantal vakken weinig of geen
achtergrondkennis hadden, die ze toch wel op de lagere school moesten geven, .
Beluister oud-docent aardrijkskunde Jan Kieft over dit probleem...
En Van Hulst over de Kweekschoolwet en de Mammoetwet....
Jan Kieft, docent aardrijkskunde aan de HKS en HPA van 1963 tot 1984
over de gevolgen van de Mammoetwet.
Het verzoorzaakte een verschraling van het onderwijs,
waarvan de oorzaak lag in de vooropleiding van de studenten.
(Opmerking: Kieft draagt een zonnebril, vanwege zijn slechtziendheid.)
Oud-directeur J.W.van Hulst was lid van de Eerste Kamer ten tijde van de behandeling van de onderwijswet, die later de Mammoetwet ging heten.
Hij vindt de Kweekschoolwet van 1953 een veel betere wet dan de Mammoetwet.
Voor het beluisteren van Van Hulst over de Kweekschoolwet en de Mammoetwet, ga naar pagina 'Kweekschoolonderwijs' in menu '1945-1960' en blader naar de kop "De Kweekschoolwet van Rutten in 1952'. Of klik op deze link. En open daarin de tab 'Van Hulst over de wet' in de mediatabs.
Mediatabs: Oud-docent Jan Kieft en Van Hulst oud-lid Eerste Kamer over de nieuwe onderwijswet.
Akademisering
Akademisering van de HPA
De organisatie van het onderwijs aan de opleiding onderging een grote verandering. Mede door de vrijheid die de pedagogische akademies kregen om de lesuren zelf in te delen, waarvan de HPA gretig gebruik van maakte.
Nieuwe onderwijsvormen
Amanuensis Kalkman
Amanuensis Kalkman bij de stencilmachine
Door meerdere klassegroepen gezamenlijk colleges te laten volgen, kwam er in het lesrooster
ruimte voor allerlei nieuwe onderwijsvormen,
zoals voor workshops, practica, micro-teaching, werken aan projecten.
Hiervoor moest allerlei nieuwe en zelfgeproduceerde informatie op papier beschikbaar komen.
Deze werden op de akademie gedrukt door een stencilmachine.
De medewerking van de amanuensis
Kalkman - hiernaast op de foto - was hierbij nodig, ook bij het organiseren van practica e.d.
Teamteaching, het gezamenlijk een les verzorgen door
twee of meer docenten kwam sporadisch voor, maar werd op de HPA later in de jaren 70 veelvuldiger toegepast.
Dit gaf nog meer ruimte in het rooster en vergrootte de integratie tussen vakgebieden.
Nieuw onderwijs
Allerlei nieuwe inhouden en vormen van onderwijs zagen het licht,
zoals 'sociale vaardigheden training' en 'observatie training'.
Het was een tijd van experimenteren met vernieuwing van onderwijs en van werkvormen. Hetgeen later
in de jaren 70 en 80 op de HPA in een stroomversnelling zal komen.
Nieuwe onderwijsideeën
Stagebegeleidingsteams
Communicatie met leerscholen - Begeleidingsteams
De communicatie tussen de HPA en de stagescholen werd sterk verbeterd door het gaan uitgeven van
het magazine "Over en Weer" en door het instellen van begeleidingsteams.
Stagebegeleidende docenten werden in teams ingedeeld. Elk team werd gekoppeld aan stagescholen waar studenten van
een bepaalde pa-klas stageliepen. Docenten gingen dus geregeld naar enkele maar dezelfde stagescholen.
Hierdoor werd de samenwerking van docenten in het begeleidingsteam met de mentoren en mentrices vesterkt.
Doordat een docent een student meerdere keren te zien kreeg, werd het stageproces van de student veel beter te begeleiden.
Door uitwisseling binnen het begeleidingsteam en met de mentoren werd de begeleiding ook veel efficiënter.
Een nieuwe functionaris 'coördinator praktische oefening' werd ingevoerd.
De pedagoog Wim de Haas ging deze functie vervullen. Hij zorgde ook
voor het verschijnen van "Over en Weer".
Samenhang tussen vakken
Samenhang brengen tussen de verschillende vakken
Het "Leerplan van het Nutsseminarium" werd als studieboek voor alle vakken ingesteld.
Het algemene gedeelte daarvan werd in de pedagogieklessen behandeld en de tweede delen in
de lessen vakdidactiek. In de praktijk echter gebruikten niet alle docenten op voor hun vakken specifieke tweede deel.
Verder werd het "Introductie basisleerplan" ontwikkeld door IJ van der Molen,
pedagoog aan de HPA, behandeld.
Dit leerplan berustte op de pedagogische doelstelling:
De lagere school heeft tot taak het kind te helpen en bekwaam te maken zijn levenstaak te volbrengen.
_aan_het_woord_-_NL-HaNA_2.24.01.05_0_914-7884_WM007.jpg){kind=link}